Hünkâr Evladı Kızıldeli Sultan ( Seyit Ali Sultan)
Hu…Pir Hünkâr Hâcı Bektâş Veli Efendimiz hakkında bilgileri emin kaynaklardan derlemeye çalışıyorum.Hünkâr Efendim hakkında ilk önce başvuru yapacağım kaynaklar Biyografik romanlardan değil de Dergah Postnişinleri Çelebi Efendilerimin kaynaklarından size aktarıyorum.
Yüce Pirimizin zahiri doğum ve don(beden) değiştirme tarihi hakkında Hamdullah Çelebi Efendim ve Ahmed-i Cemaleddin Çelebi Efendim şu tarihleri verir 1248-1337.
Horasan’ın Nişabur kentinde doğmuş. Babası İbrahim Sani.Annesi Hatem Hatun(Nişabur Müftüsü ünlü bilgin Ahmet Amil Nişaburi’nin kızı).
Hünkar efendim 32 yaşında Anadolu’ya yani Şu anki Hacı Bektaş kasabasına gelip yerleşmiş.Kayınpederi Sivrihisarlı SEYYİD Nureddin.Kayın validesi KUTLU MELEK’tir.
25 yaşındaki kızları FATIMA-İ NURİYE ile Hünkâr Efendim nikahlanıyor.Yani Hünkâr Efendimin eşine “Fatıma-i Nuriye” derler.İlk çocukları Seyit Ali Sultan (Mahlası KIZIL DELİ).Dergahta ayaklarını kazanın altına sokup kara kazanı kaynatırken Babası Hünkar Efendim görünce “Kızıl Deli” diye sesleniyor.
“Abdal Mûsa Sultân çagırup bir ağaç kılıç sundı. Kızıldeli Sultân aldı, öpti başına kodı. Andan sonra yüridiler…”(1)
Bektaşi tarikatının Pir-i Sanisi yani Ikinci Piri kabul edilir. Büyük saygı ve sevgi gören Balım Sultan aynı zamanda hakkında en çok spekülasyon yapılan onun sadece Yunanistan Dimetoka Russo (Ruşenler) Köyünde bulunan Seyid Ali Sultan Dergahı Postnişini iken 1501 tarihinde Osmanlı Sultanı II.Beyazıt tarafından Şah Ismail’in etkisini kırmak maksadı ile Hacı Bektaşi Veli Dergahı yani Pir Evine postnişinliğine oturtulduğu mücerretlik (bekarlık) erkanı getirmiş gibi bilgi kirliliği üretilmiştir.
Bu kirli bilgi Baha Sait ile başlayıp Johny Kingsley Birge ile devam etmiş Ahmet Yaşar Ocak’la taçlanmıştır.
Yanlış olan Hünkar Hacı Bektaşi Veli ‘ye Anadoluya Tevellayı getiren diyen Aşıkpaşa zade gibi açık Hünkar Hacı Bektaşi Veli karşıtı tarihçinin bile itiraf ettiği bir gerçeği sanki 12 İmamcılık Hak Muhammed Ali ve on iki post erkanı Balım Sultan zamanında ortaya çıkmış yalanıyla tarikatın geçmişte uygulamadığı birşeyler sonradan eklenmiş izlenimi verilmektedir.
Oysa Hünkar Hacı Bektaşi Veli ‘nin Vilayefname eserinde de Abdal Musa ve Kaygusuz nefesleri Sadık Abdal divanında da Balım Sultan önceki eserlerde Ehlibeyt Sevgisi Tevella 12 Imam 12 Post 12 Erkan Hak Muhammed Ali kültünün olduğu çok açıktır .
Evrenos Bey gibi Balım Sultan öncesidir. Mezarında Bektaşi olarak mezarında Kerbela toprağından yapılan tesbih tanelerini avucunun içinde bulunmuştur.
Böylece 12 İmam ve Ehlibeyt Sevgisi Balim Sultan ile dergaha girmemiş daha önce vardır.
Gelelim mücerret olduğuna kayıtlarda kendisinden sonra oğlu İskender Çelebi posta oturmuştur. Böylece evli olduğu da nettir.(Peçevi Tarihi cilt 1 s 125)
Gelelim daha önemli bir gerçeğe Hünkar Hacı Bektaş Veli Dergahı o tarihlerde Dulkadirli Beyliği topraklarına dahildi. Balım Sultan yaşarken ve Hakka yürüdü tarihte de Osmanlı Devletinin toprağı değildi.
Osmanlı Devleti nasıl oluyorda kendisine ait olmayan bir toprakta hüküm sahibi olabilir ki ayrıca Dergah içindeki Dervişler Talipler ve Çelebiler buna nasıl izin verir bunla da kalmayıp buyuk saygı ile ikinci Pir yani Piri Sani ilan ederler.
Ayrıca Osmanlı Erdebile kadar söz sahibi olduğu yerlere Çerağ Akçesi yani Dergahlara irşat için yardım ederken her hangi bir kayıtta Hünkar Hacı Bektaşi Veli Dergahına yardim edildiğine ait bir kayıt bulunmamaktadır.
Oysa gerçek Balım Sultan Hünkar Hacı Bektaşi Veli soyundan Resul Bali oğlu olduğu türbesinin kitabesinde yazılmaktadır. Türbesini de Dulkadirli beyliği beyi Şahsuvaroğlu Ali Bey yaptırmıştır.
Hicri 925 miladi 1519 yılında Kitabe de şöyle yazmaktadır; ” Bina hazihi kubbetü’ş şerifetül-emirül Ali Ali Bey b.Şehsuvar Bey li kutbil evliya ve hulasetül budala Hızır Bali b.Resul Bali b.Hacı Bektaş il Horasani Nurullah i mergadi fihim sene hamse ve ışrin tis a mie” (Mehmet Tütüncü Hacı Bektaş Veli Külliyesi Kitabeleri s.141 162)
Açıkca anlaşıldığı gibi Balım Sultan Hünkar Hacı Bektaşi Veli Evladı Resul Bali evladıdır.
Resul Bali Evladı ağabeyi Mahmut Çelebi posta oturmuş. Mahmut Çelebi nin 1501 tarihinde Hakka Yürümesi ile Balim Sultan posta oturmuştur. 1516 yılına kadar postnişinlige devam etmiş o tarihte de Hakka yürümüştür.
Osmanlı Tarihçisi Gelibolulu Mustafa Ali de Balim Sultan dan bahsederken söyle demektedir.;
“Bu hakir yani nazim ı dürer i gurer-i bi-nazir sene i hams ve elif (1005/1596) de ki ol asitane-i ziyaret i dil pezir kıldım evlâd namındaki şöhre bendelerden İskender Çelebi bin Abdullah’tır. Ve Ibni Huda dad ibn Mahmut bin Carullah bin Resul bin Hızır Bali bin Iskender ile müşahedet itdim. Hasbi hallerini takika ir gördüm. ( Gelibolulu Mustafa Ali Künkül ahbar Ali Tarihi 1541 -1599 Istanbul Takvimhane i Amire Matbaası 1861 s.58)
1596 da Pir Evini ziyaret etmiş Çelebilerin başında bulunan İskender Çelebi bin Abdullah ile sohbet etmiştir.
Buna göre
1)Hacı Bektaşi Veli (1271)
2) Hızır Lale Cüvan
3)Seyit Ali Sultan Kızıldeli Sultan)(1319) 50 yıl postta
3) Mürsel Bali (1366)48 yıl
4) Yusuf Bali (1595) 30 yıl
5) Hüdadad
6) Habib Efendi ( Carullah)
7) Resul Çelebi (Resul Bali)
Mahmut Çelebi (1479-1485 posta oturdu 1501 Hakka Yürümesi)9) Balım Sultan ( 1501 de posta oturdu 1516 Hakka Yürüdü.)
10) Abdullah Çelebi
11) İskender Çelebi
12) Kalender Çelebi (1526 da postnişin oldu Balim Sultan Hakka yürüdükten 10 sonra Osmanlı Devletinin 6 paşasını yenmesine rağmen ayaklanması Osmanlının Türkmen beylerini yurtluk vererek geri çekmesi ile 500 yareni ile şehit oldu.)
Kalender Çelebinin 1527 Şehit olmasından sonra Hünkar Hacı Bektaşi Veli Dergahı 1551 yılına kadar Postnişinsiz kaldı.
Osmanlı boylece Mahidevran Kanuni nin eşinin kardeşi Selver Ali Paşayı Balkanlarda posta oturttular. Böylece Bektaşilik ikiye bölündü Çelebilerin postuna Kalender Çelebinin oğlu Iskender Çelebi otururken Balkanlar da Babagan ların başına Sersem Ali Baba( Server Ali Paşa oturdu.
Dipnot:
Abdāl Mūsā Velāyetnāmesi, s.29.
Abdurrahman Güzel, Türk Tarihi Kurumu.
Kaynak :
1)Ahmet Yaşar Ocak Balım Sultan DİA 5-18
2)H.Dursun Gümüşoğlu Sadık Abdal ve Dıvanı s.120-122
3) Peçeci Ibrahim Efendi Peçevi Tarihi I,s.125
4) Abdülbaki Gölpınarlı Vilayetname
5) A.Celalettin Ulusoy Hünkar Hacı Bektaşi Veli ve Alevi Bektaşi Yolu s.748
İlk yorum yapan siz olun