BEKTAŞİ TARİKATININ TARİKATI ALEVİYYE NAZENİN BEKTAŞİYE ‘NİN TARİHİNİN BEŞ EVRESİ

Birinci Dönem: Hünkar Hacı Bektaşi Veli dönemi

Hünkar Hacı Bektaş Veli hayatta iken kendi adına elbette bir tarikat ismi bulunmasa da Halifelerine Bektaşi denmeye başlanmış tarikat Halifeleri eliyle Ahiler Gaziler Abdallar eliyle çok büyük bir alana yayılmıştır.

Hünkar Hacı Bektaş Veli Dergahında hayatta iken Hünkar Karahöyük teki dergah ve tekkede taç hırka çerağ sofra alem ve seccade gibi unsurlar ve Tarikat tıraşı yapılması bağlı Halifelerin taçlarını tekbirleyip giydirerek onları belli bölgelere göndermesi tarikat alemetleridir.( Vilayetname Abdülbaki Gölpınarlı s.15 )

Ikinci Dönem: Abdal Musa Sultan ve Kadıncık Ana Kızıldeli Dönemi

Hünkar Hacı Bektaş Veli Hakka yürümeden evvel Hatun(Kadıncık) Anaya ve Amca oğlu Abdal Musa Sultan’a tarikatı bırakması daha sonra da Seyyid Nurettin Kızı Fatma Ana (Hatun Ana) dan olma Seyit Ali Sultan nami diğer Ali Timurtaş Paşa nami diğer Kızıldeli Sultan’a tarikatı bırakması yani bel evladı Çelebiler eliyle tarikatın yönetilmesi başlamıştır. ( Aşık Paşazade ( Derviş Ahmet Aşıki) Osmanoğulları Tarihi Haz. Kemal Yavuz M.A.Yekta Saraç s.298-299) ( Vilayetname Haz.Abdulbaki Gölpınarlı s.55)

Üçüncü Dönem: Balım Sultan ve Kalender Abdal Çelebi Donemi

Balım Sultan 1516 yılında Hakka yürüyünce yerine posta 10 yıl sonra kimin geçtiği bilinmiyor 10 yıl sonra Kalender Abdal Çelebi 1526 da posta oturduğu daha önce kardeşi ve amca çocukları olduğu bilgisine Peçevi Ibrahim Efendiye göre Kalender Çelebi’nin İskender Çelebi oğlu olduğu aynı şekilde Iskender Çelebinin de Balım Sultan oğlu olduğu ifade edilmektedir. Böylece Kalender Çelebinin Balım Sultan’ın torunu olduğunu yazmaktadır.(Peçevi İbrahim Efendi Peçevi Tarihi I s.125)

Kalender Çelebinin Osmanlıya karşı yaptığı ayaklanma 1527 yılında başarısız olup Kalender Çelebi şehit edilince Hünkar Hacı Bektaşi Veli Dergahı 1551 yılına kadar başsız kalmış o tarihte Dedebabalık Kurumu oluşturulmuştur.

Böylece Hünkar Hacı Bektaşi Veli Dergahı ikiye bölünmüş Hünkar Hacı Bektaşi Veli soyundan gelen bel evladı Çelebiler ile yol süren yol evlatlarından gelen Babaganlar olarak.

Dördüncü Dönem: Yeniçeriliğin kaldırılması ve Bektaşi tarikatının kapatılması dönemi ( 1826 )

Tarihe Vakayi Hayriye diye geçen ancak Bektaşilerce Vakayi Şerriye diye bilenen 1826 yılında Yeniçeri Ocağının kapatılmasının aradından Bektaşi Tarikatının yasaklanıp mallarına el konulması tarikata bağlı insanların gizli olarak faaliyet yürüttüğü dönem özeliklerle Babaganlarda Mehmet Ali Hilmi Dedebaba ile tekrar gevşetilen yasaklar zamanında toparlanma çabası Çelebilerinde Feyzullah Çelebi Efendi ve oğlu Ahmet Cemalettin Çelebi eliyle toparlanma çalışmaları.

Beşinci Dönem: Cumhuriyet ile Tekke ve Zaviyelerin Kapatılma Yasası( 30 Kasım 1925)

Osmanlı Devletinin yıkılması üzerine kurulan Türkiye Cumhuriyeti kuruluşundaki yenilikler doğrultusunda 30 Kasım 1925 tarihinde bir yasa ike bütün tarikatları kapatmış 1826 da yasaklanan Bektaşi tarikatı o tarihten beri zaten biraz gevşetilen yasaklarla kendini toparlama çabaları mümkün olmamıştır. Bu döneme kadar Pirevi Hacı Bektaş Kasabasında iken merkez artık Arnavutluk’a taşınmıştır.

Ancak Bektaşilik Kalender Çelebi Ayaklanması sonrası Osmanlı Devletinin çalışmaları ile ıkiye bölünmüş Babagan Bektaşi Kolu daha çok Arnavutluk merkez olsa da Salih Niyazi Dedebaba Hakka yürüyünce tekrar Ali Naci Baykal Dede Baba ve Bedri Noyan Dede Baba eliyle tekrar Türkiye olmuştur.

Çelebigan Bektaşiler ise talipleri ile Anadoluda kendilerine bağlı Dedeler eliyle kendi evlerinde Dedelerin görgü sorgusu Dedelerinse yetkili olduğu köylerde taliplerin görgüsü sorgusu ile devam etmiştir.

Aşk ile

Mehmet Özgür Ersan Dede Yesari Abdal Çelebi

Kaynaklar :

Vilayetname Abdülbaki Gölpınarlı s.15 )

( Aşık Paşazade ( Derviş Ahmet Aşıki) Osmanoğulları Tarihi Haz. Kemal Yavuz M.A.Yekta Saraç s.298-299) ( Vilayetname Haz.Abdulbaki Gölpınarlı s.55).(Peçevi İbrahim Efendi Peçevi Tarihi I s.125)

Bedrettin Noyan Bektaşilik Alevilik Nedir? S.52-53

Resim : Mustafa Kemal Atatürk’ün Bulgaristan elimizde çıktıktan sonra bu olayı protesto için Ateşe olarak Osmanlı Devletini temsilen bir kiyafet balosuna İstanbul dan özel getirtip giydiği Yeniçeri Kıyafeti